 |
| Carta de Manuel Colmeiro na que fai doazón ao Estado de Israel dun dadro seu (1948) |
Publicado por Factoría Ronsel
21 de xuño de 2014
http://factoriaronsel.blogspot.com.es/
A
Sociedade Hebraica Arxentina de Bos Aires fundouse no ano 1926 tendo
como socio número un nada menos que a Albert Einstein. Foi un dos
focos culturais bonaerense máis importante do século XX -continúa
a ser- e polo tanto tamén referencia fundamental para os galeguistas
en determinadas etapas, sobre todo despois da guerra civil coa
chegada dos exiliados. Esa relación, que foi intensa e regular,
nunca foi ata o de agora estudada con profundidade. Sería moi
necesario afrontar esa tarefa nun estudo máis amplo para clarificar
até que punto o galeguismo apostou por unha relación que lle abría
non só as portas do desenvolvemento da súa actividade cultural,
senón tamén as portas dunha escasa e irregular política de
alianzas internacionais.
Sabiamos,
por suposto, do continuado labor de Luís Seoane na Sociedade, con
cadros, vidreiras e a organización de actos e exposicións.
Sabiamos, aínda que son menos coñecidas, das conferencias de Paco
Luís Bernárdez, na Sociedade Hebraica (con copia enviada a Rodolfo
Prada, por certo). E sabiamos tamén da relación do pintor Manuel
Colmeiro.
É
dicir, sabiamos da relación estreita entre a comunidade hebrea
arxentina e o galeguismo do café Tortoni representado por un sector
novo e de esquerdas que tiña en Seoane, Colmeiro e Rafael Dieste os
seus representantes máis coñecidos.
As
circunstancias eran sen dúbida propicias. O galeguismo sempre tivo
unha posición contundente sobre a guerra mundial, por exemplo. É
pertinente a explicación aínda que semella unha obviedade. Non o é
tanto. Os galeguistas romperon, por exemplo, co semanario España
Democrática, onde colaboraban con outras forzas democráticas, por
mor dunha coñecida editorial sobre os bombardeos nazis sobre
Londres. Eran os tempos do pacto xermano soviético e non resultaba
doado, aínda que soe moi contundente, a defensa dos ideais
democráticos diante dalgúns sectores de esquerda.
Pero
o que descoñeciamos era o alcance das relacións políticas coa
Sociedade Hebraica. Habías sen dúbida. O Consello da Galiza, por
exemplo, realizou varios actos públicos naquelas instalacións.
Había que saber daquela que profundidade tiñan eses contactos,
tendo en conta que durante aqueles anos de intensa actividade
política e cultural, é cando se crea o estado de Israel.
Solicitei
a Pedro Gómez Valadés a á súa asociación de Amizade con Israel,
os contactos precisos para comezar a investigar esa parte tan
descoñecida da nosa historia. A axuda chegou con Débora
Szuchmacher, directora de cultura e da biblioteca hebraica. A miña
benzón a ambos. A documentación que Débora atopou nos fondos da
Sociedade, de momento, non nos aporta aínda toda a precisión
desexada nas relacións que a min máis me interesaban, as do
Consello da Galiza e a comunidade hebrea, pero si no referente ao
pintor Manuel Colmeiro.
As
datas son fundamentais, porque estamos a falar de finais da década
dos corenta, en plena proclamación do Estado de Israel. Manuel
Colmeiro celebra unha exposición na Sociedade Hebraica. Sendo este
dato importante, sendo un dato fundamental para a reconstrución da
obra e vida dun pintor galeguista como Colmeiro, non é o relevante.
O relevante é, sen dúbida, a carta que Colmeiro publica na revista
da Sociedade Hebraica e que reproducimos de forma inédita neste
espazo:
Ou
sexa que a Sociedade Hebraica colaborou, de forma activa, na causa
republicana, e polas palabras de Colmeiro, non nos estrañaría que
tamén o fixera na causa galeguista. Ou sexa, que militantes
galeguistas apoiaron, na medida en que as circunstancias modestas do
galeguismo exiliado o permitían, a creación do Estado de Israel. É
lóxico, tendo en conta, por exemplo, que o nacionalismo vasco tamén
fixo unha aposta activa moi clara nese sentido. Nos últimos tempos
téñense publicado novas e reportaxes indicando precisamente esa
colaboración. A visión que hoxe podemos ter de Israel,
envolta nun conflito encarnizado e crónico, non pode obviar que
naqueles anos fose un punto de referencia para aqueles nacionalismos,
que, entre outras moitas cousas, tiñan en común a loita contra as
diversas formas do fascismo europeo. O balbordo do dogmatismo non
pode conseguir que a nosa interpretación da historia, e neste caso
da historia do galeguismo, sexa unha interpretación feita á carta
dos acontecementos actuais. Manuel Colmeiro abriu
sen dúbida un camiño interesante, un camiño descoñecido que
continuaremos investigando en artigos posteriores, para entendérmonos
moito mellor as construcións ideolóxicas e políticas daquel
galeguismo exiliado e dos seus modestos intentos por estabelecer as
súas propias relacións internacionais.
