Por Enric Juliana
A pregunta de onte era, por que tan pouca xente defende a Israel en España? Unha ofensiva militar nunca é fácil de xustificar. E aínda o é menos cando morren civís. E aínda é menos explicable cando os medios de comunicación exhiben sen cesar as imaxes de nenos mortos. A televisión transmite con gran eficacia o drama humano en situacións límite, pero ten dificultades para ir máis aló da epidermis dos conflitos. A opinión pública española ten a pel irritada estes días, non hai dúbida. Pero a pregunta inicial admite varias respostas. Hoxe quixera apuntar unha que creo relevante. A sociedade española, a diferenza do que ocorre noutros países europeos, nunca tivo sentimento de culpa polo Holocausto. Nunca se preguntou onde está Micòl. Nunca se preguntou por que xa non hai ninguén no xardín dos Finzi-Contini. "Il giardino dei Finzi-Contini" ("O xardín dos Finzi-Contini") é unha fermosísima novela do escritor boloñés Giorgio Bassani, traducida desde hai anos ao castelán e ao catalán, e levada ao cine por Vittorio de Sica, con Dominique Sanda no papel principal. A novela narra a amizade que lentamente vai transformándose en amor, entre un adolescente de Ferrara e a moza Micòl, filla dos Finzi-Contini, unha familia xudía da cidade que vive nunha elegante mansión cun gran xardín. É a viaxe de dous adolescentes cara á madurez, que vese bruscamente interrompido o día en que Micòl e os seus familiares desaparecen. O réxime fascista italiano aprobou as leis de persecución racial e os xudeus italianos comezan a ser entregados aos alemáns. Ano 1937. No catálogo de barbaridades da Guerra Civil e do franquismo non figura a persecución racial, pola sinxela razón de que en España practicamente xa non había xudeus.
Como é ben sabido, estes foron expulsados ao longo do século XVI, tras o decreto dos Reis Católicos de 31 de marzo de 1492. A Guerra 1936-39, as represalias no bando republicano e a feroz represión franquista mataron a moita máis xente que o fascismo italiano, que amedrentou coa porra e o aceite de ricino, fusilou pouco e enviou a centenares de miles de mozos a morrer nos campos de batalla da Segunda Guerra Mundial (verdadeira causa da súa caída en desgraza, tras obter un forte arraigamento popular). O fascismo italiano sería unha comedia de mal gusto, como tantas veces repetía o xornalista Indro Montanelli, de non asinar Mussolini (co beneplácito do Rei Víctor Manuel III), as leis de persecución racial, ao servizo da paranoia hitleriana. Miles de xudeus italianos foron deportados aos campos de exterminio de Alemaña e Polonia. Micòl seguramente morreu en Auschwitz-Birkenau. En territorio italiano só houbo un centro de internamento, a Risiera de San Sabba, un vello almacé
n de arroz na cidade fronteiriza de Trieste. As leis de persecución racial pesaron e seguen pesando sobre a conciencia da Italia democrática; levaron por diante á Monarquía (os Saboya nunca poderán lavar esa mancha), e xustifican que a Constitución italiana de 1948 prohiba formalmente a reconstrución do Partido Fascista e o saúdo á romana (coa consecuente readaptación democrática ou semi democrática da corrente popular fascista). Tampouco tivemos en España un Primo Levi, o enxeñeiro químico de Turín, tamén xudeu, que publicou en 1956 un dos máis conmovedores relatos que se escribiron sobre a vida nos campos de concentración: "Se questo è un uomo" ("Se isto é un home"). A pesar da vitoria dos aliados e ao restablecemento da democracia en Italia, Levi tardou dez anos en poder publicar o seu primeiro libro. Os editores consideraban que a sociedade estaba demasiado fatigada pola guerra. Calquera republicano sobrevivente dos campos de exterminio nazi que quixese emular a Primo Levi, tería que esperar á morte de Franco para publicar o seu libro en España. Construíuse nos últimos anos, unha certa lenda da benevolencia de Franco cos xudeus, é verdade que o réxime aceptou que algúns se instalarán en España ou fuxisen a América a través de España (a partir do momento en que comezaba a non estar clara a vitoria militar do Eixo na Segunda Guerra), e é totalmente certo que algúns cónsules españois, especialmente Ángel San Briz en Budapest, salvaron a vida a miles de xudeus cun comportamento heroico que foi recoñecido polo Estado de Israel.
n de arroz na cidade fronteiriza de Trieste. As leis de persecución racial pesaron e seguen pesando sobre a conciencia da Italia democrática; levaron por diante á Monarquía (os Saboya nunca poderán lavar esa mancha), e xustifican que a Constitución italiana de 1948 prohiba formalmente a reconstrución do Partido Fascista e o saúdo á romana (coa consecuente readaptación democrática ou semi democrática da corrente popular fascista). Tampouco tivemos en España un Primo Levi, o enxeñeiro químico de Turín, tamén xudeu, que publicou en 1956 un dos máis conmovedores relatos que se escribiron sobre a vida nos campos de concentración: "Se questo è un uomo" ("Se isto é un home"). A pesar da vitoria dos aliados e ao restablecemento da democracia en Italia, Levi tardou dez anos en poder publicar o seu primeiro libro. Os editores consideraban que a sociedade estaba demasiado fatigada pola guerra. Calquera republicano sobrevivente dos campos de exterminio nazi que quixese emular a Primo Levi, tería que esperar á morte de Franco para publicar o seu libro en España. Construíuse nos últimos anos, unha certa lenda da benevolencia de Franco cos xudeus, é verdade que o réxime aceptou que algúns se instalarán en España ou fuxisen a América a través de España (a partir do momento en que comezaba a non estar clara a vitoria militar do Eixo na Segunda Guerra), e é totalmente certo que algúns cónsules españois, especialmente Ángel San Briz en Budapest, salvaron a vida a miles de xudeus cun comportamento heroico que foi recoñecido polo Estado de Israel. Seguiron ordes de Madrid, ou actuaron a título persoal ante a repugnancia que lles provocaba a persecución racial? Non esquezamos, con todo, que España xa era un país sen minoría xudía. Ao longo do século XVII, España deixou de ser un país con minorías raciais. Quizais por iso, procreou outro tipo de minorías. Poderiamos dicir que España recuperou a democracia na periferia do sistema de valores europeo, moi marcado polo Holocausto. En moi poucas cidades españolas hai unha praza ou un monumento que recorde o acontecemento máis atroz da historia europea. Sabemos del polos libros, pero nunca coñecemos a Micòl. Por iso hai deputados de partidos de esquerda que acoden tranquilamente a manifestacións que conclúen coa que queima da bandeira coa Estrela de David. Algo que moi dificilmente faría un deputado socialista, comunista, ecoloxista ou republicano de Italia, de Francia, ou de Alemaña. Non, nós nunca coñecemos a Micòl
