Por Jana Beris
BBC Mundo (desde Xerusalén)
Tel Aviv, as gran metrópole de Israel, máis antiga que o Estado mesmo pero moito máis nova que a capital, Xerusalén, está de festa, ao celebrarse o centenario da súa fundación. O sábado na noite deuse apertura oficial aos festexos cunha celebración multitudinaria na céntrica Praza Rabin. Aproximadamente 100.000 persoas déronse cita no lugar para celebrar os 100 anos de "a cidade que nunca durme", como lle chama a miúdo en Israel. Unha destacada lista de artistas famosos participaron no evento, con enormes pantallas reflectindo cada minuto do colorido espectáculo, bandas musicais tocando sobre teitos de edificios e un impresionante despregamento de fogos artificiais adornando o ceo. Ron Huldai, o alcalde de Tel Aviv, resumiu xa días atrás a súa satisfacción: "Cen anos despois, a visión dos fundadores da nosa cidade, que miraron cara ás dunas de area e viron o potencial vibrante, realizouse. Tel Aviv-Yaffo é unha cidade global puxante cuxos 500.000 habitantes están orgullosos de chamala o seu fogar".
Algo de historia
Moito pasou desde aquel abril de 1909 no que 66 familias xudías que vivían na cidade xudeo-árabe de Yaffo decidiron construír un novo barrio, Ahuzat Bait, fronte á costa. Co fin de decidir como distribuír as parcelas autorizadas para a nova localidade, decidiuse facer unha lotaría. Akiva Arieh Weiss, director do comité encargado do s
orteo e unha das figuras máis destacadas entre os fundadores, recolleu 60 cunchas grises e 60 brancas da praia. Sobre as brancas escribiu os nomes dos postulantes e sobre os grises, os números de cada parcela. Sen planificación algunha, xuntou unha de cada cor e anunciou os resultados, destinando a cada familia o que lle tocou ao azar. Foi un paso concreto cara á construción do que se coñece hoxe como "a primeira cidade hebrea". En 1920 houbo disturbios árabes en Yaffo e serios choques entre árabes e xudeus, o cal moveu a moitos dos seus habitantes xudeus a pasar ao contigua Tel Aviv. Pouco despois, as autoridades británicas que exercían o Mandato na entón chamada Palestina desde 1917, autorizaron a Tel Aviv autogobernarse. O consello local declarou rapidamente que Tel Aviv era unha cidade, aínda que non tiña aínda máis que algunhas rúas e moita area. Foi no Museo de Tel Aviv que o 14 de maio de 1948, mentres Xerusalén estaba cercada polas tropas da Lexión Árabe (o exército xordano, na véspera da guerra de Independencia), o entón líder da comunidade xudía no país, David Ben Gurion -quen se converteu no primeiro ministro- declarou a independencia do Estado de Israel.
orteo e unha das figuras máis destacadas entre os fundadores, recolleu 60 cunchas grises e 60 brancas da praia. Sobre as brancas escribiu os nomes dos postulantes e sobre os grises, os números de cada parcela. Sen planificación algunha, xuntou unha de cada cor e anunciou os resultados, destinando a cada familia o que lle tocou ao azar. Foi un paso concreto cara á construción do que se coñece hoxe como "a primeira cidade hebrea". En 1920 houbo disturbios árabes en Yaffo e serios choques entre árabes e xudeus, o cal moveu a moitos dos seus habitantes xudeus a pasar ao contigua Tel Aviv. Pouco despois, as autoridades británicas que exercían o Mandato na entón chamada Palestina desde 1917, autorizaron a Tel Aviv autogobernarse. O consello local declarou rapidamente que Tel Aviv era unha cidade, aínda que non tiña aínda máis que algunhas rúas e moita area. Foi no Museo de Tel Aviv que o 14 de maio de 1948, mentres Xerusalén estaba cercada polas tropas da Lexión Árabe (o exército xordano, na véspera da guerra de Independencia), o entón líder da comunidade xudía no país, David Ben Gurion -quen se converteu no primeiro ministro- declarou a independencia do Estado de Israel. Multifacética
Tel Aviv é a cidade máis heteroxénea de Israel, na que conviven varios mundos moi dispares. é a cidade dos máis altos rañaceos do país -entre as que sobresae a Azrieli, de 60 andares, á entrada mesma da cidade, vindo desde o sur- pero tamén dos parques máis grandes, especialmente o Hayarkon. é por unha banda considerada a cidade máis secular de Israel, a máis liberal e aberta, e por outro. o seu 
Rabino Xefe, Israel Meir Lau, di á BBC que "é unha cidade moi xudía, con 545 sinagogas, 200 clases de estudos relixiosos diarios e moito sentimento de respecto pola tradición". Lau conta satisfeito que "no primeiro Consello Municipal, de 31 membros só un era relixioso, pero hoxe hai sete". Non está de acordo coa imaxe que se asocia "ás veces con Tel Aviv, coma se fose o centro do hedonismo, case do pecado. Xa en 1933, un dos máis queridos poetas de Israel, Natan Alterman, vaticinou que sería "a capital do entretemento" en Israel. Ten unha infinidade de variados cafés, clubs abertos toda a noite; están o colorido mercado de Najalat Biniamin -que se enche de artistas da rúa e de postos artesanais de todo tipo, especialmente os venres na mañá- e o popular Bulevar Rotschild, na parte norte da cidade. "En Tel Aviv podes saír vestida como queres; ninguén che mira, porque sempre hai alguén máis raro", comenta Eti, unha rapaza estudante e conta que "en Xerusalén, onde nacín, é diferente, porque a cidade é máis conservadora". E realmente, nas súas rúas, a sensación é que "hai de todo". "Ninguén pode quitarlle o seu lugar a Xerusalén, a cidade sacra, a milenaria", dinos Shlomo Lahat, que foi alcalde de Tel Aviv durante 20 anos. "Pero para min, Tel Aviv é a alma, a cidade máis vibrante de Israel".
Rabino Xefe, Israel Meir Lau, di á BBC que "é unha cidade moi xudía, con 545 sinagogas, 200 clases de estudos relixiosos diarios e moito sentimento de respecto pola tradición". Lau conta satisfeito que "no primeiro Consello Municipal, de 31 membros só un era relixioso, pero hoxe hai sete". Non está de acordo coa imaxe que se asocia "ás veces con Tel Aviv, coma se fose o centro do hedonismo, case do pecado. Xa en 1933, un dos máis queridos poetas de Israel, Natan Alterman, vaticinou que sería "a capital do entretemento" en Israel. Ten unha infinidade de variados cafés, clubs abertos toda a noite; están o colorido mercado de Najalat Biniamin -que se enche de artistas da rúa e de postos artesanais de todo tipo, especialmente os venres na mañá- e o popular Bulevar Rotschild, na parte norte da cidade. "En Tel Aviv podes saír vestida como queres; ninguén che mira, porque sempre hai alguén máis raro", comenta Eti, unha rapaza estudante e conta que "en Xerusalén, onde nacín, é diferente, porque a cidade é máis conservadora". E realmente, nas súas rúas, a sensación é que "hai de todo". "Ninguén pode quitarlle o seu lugar a Xerusalén, a cidade sacra, a milenaria", dinos Shlomo Lahat, que foi alcalde de Tel Aviv durante 20 anos. "Pero para min, Tel Aviv é a alma, a cidade máis vibrante de Israel". Centro cultural
Segundo o profesor Baruch Kipnis, da Universidade de Haifa, que ven de publicar un libro sobre a centralidade de Tel Aviv, o 76% dos artistas e escultores do país viven na área metropolitana e a porcentaxe ascende ao 89% cando de teatro, danza e cinema se trata. O ex intendente Lahat conta con orgullo sobre a ópera, o ballet central, o Teatro Nacional Habima, os centros de danza, o teatro en ruso, a Universidade... todo o que el denomina "as xoias de Tel Aviv". "Este é un fermoso aniversario, porque se fixo moito na primeira cidade hebrea", di a BBC Mundo. "Houbo moitas localidades antes de Tel Aviv, pero como unha gran cidade, algo tan especial como o que vemos hoxe, é única", resume con orgullo. En 2003, "a Cidade Branca" de Tel Aviv foi declarada pola UNESCO como Patrimonio Cultural da Humanidade, pola enorme concentración de edificios destacados do estilo arquitectónico Bauhaus.
Centro económico
Tel Aviv é o centro económico, financeiro e comercial de Israel. Segundo o profesor Baruch Kipnis, o 70% das institucións financeiras do país están situadas na cidade, do mesmo xeito que o 63% das compañías de alta tecnoloxía e o 74% dos empregos en empresas de novos emprendimientos. Mario Burstein, que dirixe desde hai cinco anos a Cámara de Comercio Israel-América Latina, dá fe da centralidade de Tel Aviv. Parécelle simbólico que a cámara -unha das 44 bilaterais que existen e que operan na cidade- fora fundada xustamente en Tel Aviv. En conversa con BBC Mundo comenta que "cada vez que a cámara realiza algún encontro, cando o fai en Tel Aviv, que é o normal, é un grande éxito, coa presenza de 70 a 80 empresas, até 120, pero cando quixemos abrirnos cara a Haifa ou Xerusalén os resultados foron moito menores porque a maioría das empresas israelís teñen a sede en Tel Aviv".
Nunca indiferentes
"Tel Aviv é odiada ou amada", di á BBC Uzi Cohen, un taxista que vive no sur da cidade e sostén estar "namorado de Tel Aviv, porque nunca descansa e ten opcións para todo". Un mozo que mandou a súa opinión sobre a cidade ao sitio dun diario israelí que pediu a participación dos lectores precisamente polo centenario, manifestouse noutros termos, criticando "as complicacións diarias na vida normal, de quen ten que moverse para o traballo, a todos lados". En estilo moi singular, comenta que "hai que vender un ril para conseguir estacionamento". "é que hai moito movemento e iso causa complicacións, é verdade", di unha parella maior na praza Rabin. "Pero é porque aquí non estamos parados, senón que realmente se vive con intensidade".
