Por Bernardo Kliksberg.
Asesor de máis de trinta gobernos e numerosos organismos internacionais, como a ONU, a UNESCO e UNICEF.
Goran Persson, primeiro ministro de Suecia, relatou o seguinte á gran audiencia internacional reunida no encontro "Conta aos teus fillos": "Éstos son os nomes de cinco nenos xudeus. Cinco dos vinte que foron aforcados no soto dunha escola, colgados de cravos na parede. O primeiro que amarraron era tan livián, debido ás enfermidades e á desnutrición, que a corda non o aforcaba. O SS tivo que valerse do seu propio peso para apertar o nó. Logo colgou aos demais de dous en dous, de cravos diferentes. Como cadros na parede".
No xuízo a Adolf Eichmann, unha das testemuñas referiu o que vira: "Un oficial da SS atopou a unha muller xudía achegándose ao aramado do gueto cun bebé dun ano en brazos. Encañonou ao bebé. A nai imploroulle que non o matase. Arrincoulle ao neno, disparou dúas veces sobre ela, matándoa, puxo ao bebé no chan, tomou as súas pernas e partiuno en dous".
Reinhard Heydrich, xefe da SS, recibiu en Berlín, o 2 de outubro de 1941, un informe dun lugar chamado Babi Yar, que Eugene Evtuhsenko inmortalizaría nun soado poema. O informe dicía: "O Sonderkommando 4°, en colaboración con Einsatzgrup HG e dous comandos do Rexemento Sur da Policía, executaron a 33.771 xudeus o 29 e 30 de setembro". Un camioneiro alemán, Fritz Hofer, describiu así a "operación": "Os alemáns e os seus colaboradores ucraínos apresaron aos xudeus e forzáronos a baixar a un barranco. Non se fixeron distingos entre homes, mulleres e nenos. Dentro do barranco eran obrigados a deitarse sobre os cadáveres de xudeus que morreran a tiros. Os corpos estaban dispostos en capas. Un tirador da policía pasaba e disparáballe a cada un na caluga, no sitio en que estaba". Segundo narrou unha testemuña, unha moza xudía en Birkenau, antes de entrar na cámara de gas, dixo: "Son tan nova aínda. Non experimentei nada da vida. Por que debo ser vítima dunha morte como esta? Por que?" A mesma pregunta escoitouse hai poucos meses,1 cando 40 presidentes se reuníron en Auschwitz, a 60 anos da súa liberación. Unha sobreviviente apoderouse do micrófono e preguntou: "Por que fun traída a este lugar cando tiña 16 anos, para ser convertida nunha piltrafa? Sacaron o meu nome e cambiárono por un número. Que dereito tiveron a matar á miña familia?"
Tamén tiña 16 anos Anna Frank. Nacera para ser escritora. Anotou no seu diario: "Quero ser de utilidade e alegría para a xente, e agradezo tanto a Deus que me dea a oportunidade de escribir". Os nazis matárona, pero non lograron destruír o seu legado. O seu diario é un dos libros máis consultados da historia. Foi traducido a 62 idiomas. En só tres anos e sete meses, os nazis asasinaron, á luz do día, a seis millóns de xudeus -entre eles, un millón e medio de nenos- e cinco millóns de xitanos, homosexuais, testemuñas de Jehová, discapacitados e disidentes. Suchonel, oficial SS de Treblinka, contoulle a Claude Lanzman: "Treblinka procesaba de 12.000 a 15.000 xudeus a diario, con gas de escape. Era unha liña primitiva, pero eficiente, de produción para a morte. Non se pode comparar con Auschwitz, que era unha fábrica". Saul Friedlander, eminente historiador do Holocausto, reflexiona que todo isto non sería posible se houbesen manifestacións en contra, ocultamentos masivos de xudeus, se os Aliados puxesen entre os seus obxectivos militares o de rematar coa matanza.
Houbo excepcións notables, como as do heroico Raoul Wallenberg, o Rei e o pobo de Dinamarca, a Igrexa e a poboación de Bulgaria, que salvaron a miles. Segue en pé a pregunta doutro prominente historiador, Vidal Nacquet: "Por que, coa guerra gañada. os Aliados non bombardearon as vías férreas polas cales 800.000 xudeus estaban a ser levados á matanza en Auschwitz?" Os mozos xudeus, comandados por Mordejai Anilevich (23 anos), que levaron a cabo a histórica rebelión do gueto de Varsovia, o 19 de abril de 1943, sabendo que lles custaría a vida, dixeron que o facían en defensa da honra do pobo xudeu e de todo o xénero humano e pediron "non esquecer".
O seu berro resoou o 1° de novembro de 2005, cando a Asemblea Xeral da ONU aprobou, por unanimidade, establecer o Día Anual de Recordación do Holocausto na data da liberación de Auschwitz. A resolución foi presentada por Israel e 90 países; oito deles, musulmáns. Encomenda, así mesmo, á Secretaría Xeral o promover unha ampla acción educativa sobre o Holocausto, rexeita calquera intento de negalo e condena toda discriminación ou violencia baseada na relixión ou a "etnicidade". Varios países fixeron o seu mea culpa. Alemaña dixo que fora o capítulo máis escuro da súa historia; Austria, que vivira "a dor de saber que moitos austríacos tomaron parte no maior de todos os crimes". Rumania e Francia "autocriticaron" o colaboracionismo nas súas sociedades. Outros chamaron a atención sobre a excepcionalidade do Holocausto, como China: "O intento nazi de eliminar a todo o pobo xudeu, paso a paso, non ten precedente na historia humana". Para Xordania foi "un crime de proporcións colosais". Para Brasil, "a paradigma do xenocidio". A Arxentina advertiu agudamente sobre o antisemitismo actual: "A pesar dos esforzos para combatelo, o antisemitismo reemerxe periodicamente en ataques a sinagogas, profanacións de cemiterios ou as cínicas especulacións de supostos historiadores que relativizan ou negan o que sucedeu".
Eliasson (Suecia), que presidiu a transcendental sesión, pechouna afirmando: "Esta resolución chama a lembrar os crimes do pasado coa mirada posta en previlos para o futuro". é de esperar que a lección sexa aprendida e mobilice ao enfrontamento activo das limpezas étnicas que seguen dándose no mundo. Tamén é de esperar que estimule o repudio universal a chamados xenocidas, como os reiterados do Presidente de Irán a "borrar da Terra" un país enteiro, Israel. O Premio Nobel da Paz Elie Wiesel, sobrevivente do Holocausto, sinalou: "Primeiro asasinaron aos xudeus e agora hai quen queren matalos por segunda vez, facendo dubidar de que as vítimas mesmas existiran". Correspóndenos impedilo e honrar o seu recordo, extirpando colectivamente as vellas e novas formas do antisemitismo, o racismo e a xenofobia.
